7.06.2007

"Buz Kırılınca Ada Halkı Göründü"


Yüzyıllardır sessiz sedasız yaşayıp giden Grönland sakinleri de artık konuşmak istiyor. 'Dondurma' adaları gözlerinin önünde eriyip gidiyor. Eskimo çığlığı buz kütlelerini kırıyor
Dünyanın en büyük adası olan Grönland'ın buzul örtüsü bilim insanlarının tahmininden çok daha büyük bir hızla erimeye devam ediyor, buzdağlarının içinde oluşan çatlaklar büyüyerek kırılmalara yol açıyor. Ada sakinleriyse şaşkın ve endişeli.
'Çevresine yük olduğunu' hisseden kadınların yüzyıllardır kendini aşağı bıraktığı İntihar Uçurumu'nun tepesindeki çatlaktan gürültü yükseliyor. Hemşire Vilhelmina Nathanielsen, "Buralarda gök gürültüsü nedir bilmezdik, filmlerde görmüştüm sadece. Ama şimdi sürekli duyuyoruz, buzdağları çatlıyor, birbiri ardına büyük bir gürültüyle kırılıp ikiye ayrılıyor" diyerek eriyen karı gösteriyor.
Grönland'ın doğusunda bir büyük kırılmayla oluşan yeni ada, küresel iklim değişikliğinin geldiği noktanın belki de en somut kanıtı. Gezgin Dennis Schmitt, 2005'te keşfettiği ve çekilen bir buzulun altında oluştuğunu gözlemlediği adaya 'Isınan Ada' adını verdi.

Son 30 yılda yüzde 30'u eridi
Illulisat'ın kuzeyindeki Aasiaat şehrinde yaşayan emekli Judithe Therkildsen, "Ben çocukken kışın avcılar köpekleriyle körfez boyu, buzun üstünde 80 km. iz sürerdi. Bu, yıllardır yapılmıyor artık" diye anlatıyor. Yaklaşık 2.6 milyon kilometreküp buzul örtüsüne sahip adada son 30 yılda eriyen bölgenin, toplam alanın yüzde 30'una ulaştığı, her yıl 100-150 kilometreküp buzulun kaybedildiği belirtiliyor. Bu miktar Alpler'deki toplam buz miktarından da fazla.
Colorado Üniversitesi'nden Grönland uzmanı buzulbilimci Konrad Steffen sürecin tahmin ettiklerinden çok daha hızlı işlediğini söylüyor. 1990'dan bu yana her yıl iki ayını buzul üstündeki çadır kampında geçiren Steffen, yüzeydeki erime arttıkça buzulun okyanusa yol alma hızının da arttığını anlatıyor.
Kampın kurulu olduğu buzul, uçtan 10 km. eriyerek içeri çekildiği için yüzme hızı son 12 yılda ikiye katlanarak yılda 15 km.'ye çıkmış. "Gerçekten ürkütücü" diyor Steffen, "Bu yalnızca Grönland'daki manzara. Antarktika ve dünyanın diğer bölgelerindeki buzullarda da aynı şeylerin yaşandığını düşünün!"

Deniz artık tümüyle donmuyor
Isınan sular yüzünden deniz kurdu ve morina balıkları Atlantik'in daha kuzeyine yüzüyor. Körfez şehri Disko'da da artık liman yıl boyu açık çünkü artık kışın da sıcaklık denizi tümüyle dondurmaya yetecek kadar soğumuyor. Suların ısınmasının, Grönland'ın çoğunluğu Eskimo olan 56 binlik nüfusu için tek umut verici tarafı, bölgede turizmi olumlu etkilemesi. Air Greenland firması ABD'li ziyaretçiler için Baltimore'dan direkt uçuş seferi başlatmış. 'Isınan Ada' ziyareti için 'küresel ısınma turizmi' başlatmak bile tartışılıyor.
[Radikal]

Hiç yorum yok:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...