Jared Diamond'un 'Çöküş' adlı kitabında dev uygarlıkların çevrenin tahrip edilmesi yüzünden nasıl bittiği anlatılırken, Türkiye'deki tuzlanma sorununa da dikkat çekiliyor
İSTANBUL - Pulitzer ödüllü yazar Jared Diamond, son kitabında, geçmişte pek çok medeniyetin çöküşüne neden olan toprakların tuzlanması sorununun, 21. yüzyılda Türkiye'nin önemli çevresel sorunları arasında olduğunu belirtti.
Kaliforniya Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Jared Diamond tarafından kaleme alınan 'Çöküş' adlı kitapta, çevrenin tahrip edilmesinin uygarlıkları nasıl yok oluşa sürüklediği anlatılıyor. Bir zamanlar, dünyanın tarım merkezi olan, bu yüzden 'bereketli hilal' adı verilen Irak ve Suriye topraklarının nasıl olup da böylesine kuraklaştığı sorusunun cevabı da toprakta yaşanan tuzlanmada gizli.
Gücün zirvesinden yok oluşa...
Kitap, tarih boyunca çeşitli toplumların çevre tahribatı nedeniyle nasıl çöktüğünü inceliyor. Diamond, bu vakalardaki ortak yönleri günümüz dünyasının sorunlarıyla karşılaştırarak dünyayı ve modern insanlığı çevreleyen tehditlerin bir panoramasını çiziyor.
Modern insanın ulaştığı zenginlik ve bilimsel bilgi sayesinde bu problemlerin rahatlıkla üstesinden gelebileceği sanılabilir. Ancak Diamond'ın vaka analizleri, tüm bu toplumların refahın ve gücün zirvesine ulaştıktan kısa süre sonra çöktüğünü ortaya koyuyor. Kitapta, bazı toplumların 'kendi bindikleri dalı keserek' medeniyetlerini topluca yok oluşa götüren kararları alma nedenlerine de değiniliyor.
Toprağın verimini tehdit ediyor
'Çöküş'te bitki örtüsünün tahrip edildiği, aşırı sulama yapılan bölgelerde topraktaki fazla suyun buharlaşarak geride bir tuz tabakası bıraktığı ve bu tabakanın verimliliği yok ettiği ifade ediliyor. Diamond, geçmişte Mezopotamya uygarlığının çökmesinin nedenleri arasında yer alan tuzlanmanın günümüzde ABD, Hindistan, Avustralya ve Türkiye için önemli bir sorun olduğunu ve bu ülkelerde tarımın geleceğini tehdit ettiğini vurguluyor.
Türkiye'de günümüzde, düz ovalar ve yoğun sulama yapılan bölgelerde tuzlanma tehlikesi var. Tuzlanma ve erozyon, Türkiye'de toprağın verimini ve dolayısıyla tarımsal üretimi tehdit eden en önemli etkenler arasında
En sorunlu GAP bölgesi
TEMA Vakfı Kırsal Kalkınma proje sorumlusu, ziraat yüksek mühendisi Mustafa Uzbilek: Tuzlanmanın temel nedeni topraktaki fazla suyun tahliye edilememesi. Bu sorun daha çok düz ya da çok az eğimli ovalarda görülür. Aşağı Mezopotamya'da da ovaların eğimi çok düşük olduğu için, bu sorunun yoğun olarak yaşandığı doğru. Dolayısıyla buradaki medeniyetlerin ortadan kalkmasında bu durum rol oynamış olabilir.
Türkiye'de tuzlanmanın en etkili olduğu bölge, GAP bölgesidir. GAP kapsamında sulama projeleri hayata geçirilirken, toprakta birikecek fazla suyun tahliyesi için yapılması gereken drenaj çalışmaları henüz tamamlanmamış. Şu anda GAP bölgesindeki 170 bin hektar sulama alanının 25-30 bin kadarında tuzlanma görülmeye başlandı.
Tuzlanan toprak, verimini tamamen kaybeder ve endüstriyel tarım ürünleri yetiştirilemez. Bunun önlenebilmesi için, aşırı sulamadan kaçınmak, sulama sistemini değiştirmek ve mutlaka drenaj çalışması yapmak gerekir. Türkiye'de eğimi yüzde 0-3 olan tüm ovalar için drenaj çalışması yapılmalıdır. Şu anda bu çalışmalar devlet eliyle sürdürülüyor. Ancak maliyetlerin çok yüksek olması, hemen sonuç almayı geciktirebiliyor.
Radikal Gazetesi
KİTAPLA İLGİLİ AYRINTILI BİLGİ İÇİN : Radikal Kitap
Jared Diamond'ın bir önceki kitabı için bkz : Tüfek Mikrop ve Çelik
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder