NASA sonunda kabul etti: "Solar minimum, beklenenin tersine solar maksimum oldu" diyor, kurumun web sitesindeki haber. Konu, güneşin manyetik etkinlik döngülerindeki alışılmadık durum; daha net bir ifadeyle "anomali". Bütün beklentiler güneşteki manyetik etkinliğin çoktan durmuş ve "minimum" noktaya gelmiş olması yönündeyken, göstergeler bunun tam tersini söylüyor. Eylül başından bu yana bir tanesi X-17 sınıfı dev bir patlama olmak üzere güneş, şiddetli bir dizi manyetik etkiyle çalkalandı yine. 7 Eylül'den bu yana, toplam dokuz büyük patlama ve güneş fırtınaları saptandı. İçinde bulunduğumuz ay, 1991'den bu yana güneşin en "fırtınalı dönemi"ne sahne oldu.
Güneşin manyetik etkinliği, "Güneş Lekesi Çevrimleri" (sunspot cycles) olarak bilinen 11 yıllık döngüye bağlı olarak, yükseliş ve düşüş dönemleri içeriyor. Yani 11 yılda bir hem güneş lekesi sayısı hem de manyetik etkinlik, doruğa çıkıyor. Buna göre, son "solar maksimum" dönemi, yani güneşin etkin olduğu evre, döngünün genel seyrine de uyumlu olarak 2000 yılı sonlarında yaşanmıştı. Dolayısıyla, bir dahaki doruk noktaya 2012 yılı başlarında ulaşılması bekleniyordu. Bu durumda, döngünün orta noktasına rastlayan ve "solar minimum" olarak işaretlenen 2005 yılının, oldukça "sessiz" ve durgun geçmesi öngörülüyordu. Ne var ki bu bir türlü gerçekleşmiyor ve güneş açıklanamayan bir biçimde, son derece hareketli bir grafik çizmeye devam ediyor.
2005 yılı, bütün beklentilerin aksine, daha yılbaşı günü gerçekleşen büyük bir X-sınıfı güneş patlamasıyla başladı. O günden bu yana da dört şiddetli jeomanyetik fırtına ve 14 X-sınıfı patlama daha kaydedildi. "Bu gerçekten çok fazla bir etkinlik," diyor, NASA uzmanlarından David Hathaway. Bir önceki "solar maksimum" dönemi olan 2000 yılında, üç şiddetli fırtına ve 17 X-sınıfı patlama yaşandığını anımsatıp, 2005'in her iki kategoride de aynı değerleri yakaladığına dikkat çekiyor ve ekliyor: "Solar minimum, solar maksimum oldu."
Bir önceki "solar minimum" döneminin 1996'ya rastladığını ve o yıl her şeyin beklendiği gibi gittiğini söyleyen Hathaway, Eylül 2005'in son 14 yıl içinde güneşin etkin olduğu ay olarak ortaya çıkmasını açıklayamıyor. "Güneş hakkında henüz çok az şey biliyoruz, dolayısıyla neyin tipik, neyin anormal olduğunu söyleyemeyiz" demekle yetiniyor yalnızca. Kısacası, son beş yıldır güneşe neler olduğunu bilmiyoruz; tıpkı, yine son beş yıldır iklime neler olduğunu bilemediğimiz gibi.
* http://2012.burakeldem.com sitesinden alınmıştır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder